น.ส.3 (หนังสือสำคัญ) คือหนังสือรับรองการทำประโยชน์ในที่ดิน ส.ป.ก. ต่อเนื่องเป็นเวลาอย่างน้อย 3 ปี
ผู้ถือหนังสือ น.ส.3 คือผู้มีความชอบธรรมในการครอบครองที่ดินตามที่ระบุใน น.ส.3 (เพราะได้ทำประโยชน์ในที่ดิน ในที่นี้หมายถึงที่ดิน ส.ป.ก.)
น.ส.3 ก. ต่างจาก น.ส.3 ตรงที่ว่า มีภาพถ่ายทางอากาศ แต่สิทธิครอบครองมีความเท่าเทียมกัน
ส่วนมากจะพูดกันว่า ที่ดินมี "โฉนด" หรือ "มีโฉนด น.ส.3" ที่จริงแล้วมีความแตกต่างกัน ระหว่าง "โฉนด" และ น.ส.3
โฉนด หมายถึง "กรรมมสิทธิ์" ผู้ที่มีชื่อในโฉนด คือเจ้าของ "กรรมสิทธิ์" ในที่ดินผืนนั้น ผู้ที่มีกรรมสิทธิ์ คือผู้ที่เป็นเจ้าของโดยชอบธรรม สามารถใช้ประโยชน์ในที่ดินได้ตามใจชอบ ทั้งนี้ ไม่ละเมิดกฏหมายท้องถิ่น เช่น ห้ามสร้างอาคารสูงเกินกว่ากฏหมายกำหนด เป็นต้น
น.ส.3 ผู้ที่มีชื่อใน น.ส.3 คือผู้มี "สิทธิครอบครอง" ในที่ดินผืนนั้น คือ เป็นเพียงผู้มีสิทธิครอบครองในที่ดินผืนนั้น ไม่มีกรรมสิทธิ หรือไม่มีสิทธิโดยชอบธรรมที่จะใช้ที่ดินผืนนั้นได้ตามใจชอบ
เหตุเพราะที่ดิน น.ส.3 มาจากการปฏิรูปที่ดิน ส.ป.ก. ที่ดิน น.ส.3 จึงเป็นที่ดินเพื่อใช้ในการเกษตร์เท่านั้น ไม่สามารถใช้สร้างบ้านจัดสรรหรือรีสอร์ท เป็นต้น
ที่ดิน น.ส.3 และ น.ส.3 ก สามารถซื้อขายได้ แต่ไม่สามารถทำประโยชน์อื่นใดได้ นอกจากเกษตรกรรม
อย่าลืมว่า ที่ดิน ส.ป.ก. (รวมทั้งที่ดินที่ได้รับ น.ส.3 แล้ว) เป็นที่ดินของรัฐ รัฐให้ใช้เป็นที่ดินทำกิน เมื่อมีการใช้ผิดวัตถุประสงค์ รัฐก็มีสิทธิ์ยึดคืนได้ เพราะน.ส.3 เป็นหนังสือสิทธิครอบครอง ไม่ใช่โฉนดที่ดิน
การเปลี่ยนแปลงที่ดิน น.ส. 3 จากเกษตรกรรมเพื่อประโยชน์อื่นใดได้ ก็ต่อเมื่อ ภาครัฐเห็นควรกำหนดให้พื้นที่นั้น เป็นพื้นที่อุสาหกรรม ที่อยู่อาศัย หรือประโยชน์อื่นใดตามความเหมาะสม เช่นการขยายผังเมืองเป็นต้น ในกรณีเช่นนี้ น.ส.3 ก็จะเปลี่ยนเป็นโฉนดที่ดิน ผู้ครอบครองก็จะเป็นผู้มีกรรมสิทธิ์ในที่ดินโดยชอบธรรม
การซื้อ น.ส.3 ใช่ว่าจะปลอดภัยเสมอไป การออก น.ส.3 ไม่ชอบด้วยกฏหมายมีมากมาย เช่น การออก น.ส.3 บนพื้นที่ สปก. ที่ไม่มีการทำประโยชน์ในที่ดิน การออกน.ส.3 ทับพื้นที่อุทยานแห่งชาติ เขตป่าสงวน หรือการออก น.ส.3 เกินกว่าสิทธิครอบครองที่มีอยู่จริง และการใช้ น.ส.3 จากที่อื่นมาใช้กับพื้นที่เขตป่าสงวนหรืออุทยานแห่งชาติ หรือทับซ้อนบนแปลงที่ดินผู้อื่น
ที่กล่าวมาเคยตกเป็นข่าวมาแล้ว |
